ქართველოლოგი

”ქართველოლოგი” ორენოვანი (ქართული და ინგლისური), რეცენზირებადი, პროფესიული და აკადემიური ჟურნალია. მოიცავს ქართველოლოგიური მეცნიერების ყველა სფეროს. ქართველოლოგიის დარგში მეცნიერული სიახლეების დანერგვასთან ერთად მიზნად ისახავს ქართველ მკვლევართა ნერკვევების პოპულარიზაციას საერთაშორისო დონეზე და საზღვარგარეთული ქართველოლოგიური მეცნიერების გავრცელებას ქართულ სამეცნიერო წრეებში.


ჟურნალი ”ქართველოლოგი” წელიწადში ორჯერ გამოდის როგორც ბეჭდური, ასევე ელექტრონული სახით. 1993-2009 წლებში იგი მხოლოდ ბეჭდურად გამოდიოდა (NN 1-15). გამომცემელია ”ქართველოლოგიური სკოლის ცენტრი” (თსუ), ფინანსური მხარდამჭერი - ”ქართველოლოგიური სკოლის ფონდი.” 2011-2013 წლებში ჟურნალი ფინანსდება შოთა რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდის გრანტით.





ქართული ლიტერატურის ისტორიის სახელმძღვანელო სომხურად

 

ერევნის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობამ 2007 წელს სომხურ ენაზე დასტამბა პროფესორ ჰრაჩიკ ბაირამიანის სახელმძღვანელო უმაღლესი სასწავლებლების ჰუმანიტარული ფაკულტეტის სტუდენტებისათვის: ქართული ლიტერატურა, V–XIX სს.

პროფ. ჰრ. ბაირამიანმა თავის დროზე დაამთავრა თბილისის ივანე ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ასპირანტურა ახალი ქართული ლიტერატურის ისტორიის ხაზით და 1975 წელს წარმატებით დაიცვა დისერტაცია თბილისშივე თემაზე ,,ქართული ლიტერატურა სომხურ კრიტიკაში (1846–1916წწ)”. ერევანში დაბრუნებულმა ბაირამიანმა თავისი მეცნიერული საქმიანობა დაუკავშირა სომხეთში ქართული ლიტერატურის შესწავლისა და პოპულარიზაციის საქმეს, ქართულ–სომხური ლიტერატურული ურთიერთობების ღრმად შესწავლას. მის საინტერესო საქმიანობას მალე მოჰყვა სასურველი შედეგები. ახლა იგი უკვე ავტორია რამდენიმე წიგნისა ქართული ლიტერატურის საკითხებზე, შედგენილი აქვს ქართული პოეზიის ანთოლოგია, ამასთანავე იგი ეწევა დიდ მთარგმნელობით საქმიანობას, სომეხ მკითხველს აცნობს ქართველ პროზაიკოსთა საუკეთესო თხზულებებს.


საკვანძო სიტყვები:ქართული ლიტერატურა, ჰრაჩიკ ბაირამიანი კატეგორია: ქართველოლოგიური ქრონიკა ავტორები: ლადო მინაშვილი, ხათუნა გაფრინდაშვილი


ანტონი ბრაიერის გახსენება

 

2016 წლის 22 ოქტომბერს გარდაიცვალა ცნობილი ინგლისელი ბიზანტინისტი და ქართველოლოგი ანტონი ბრაიერი. ჟურნალ „ქართველოლოგის“ მიმდინარე ნომერში იბეჭდება The Guardian-ის მიერ გამოქვეყნებული ნეკროლოგი. მასალა რედაქციას  ანტონი ბრაიერის ინგლისელმა კოლეგებმა მოაწოდეს. 

1960 წელს ანტონი ბრაიერი შუა საუკუნეების ბერძნული და თურქული კულტურისადმი ინტერესის სულისჩამდგმელი გახდა. 1976 წელს მან ბირმინგემის უნივერსიტეტში ბიზანტინისტიკის სასწავლო ცენტრი დააარსა და დიდი წვლილი შეიტანა ამ მნიშვნელოვანი საკითხისადმი სერიოზული დამოკიდებულებით. უამრავი სტუდენტის თანხლებით უძღვებოდა ექსპედიციებს ბიზანტიური და სპარსული ნაგებობების, ჩრდილო-აღმოსავლეთ თურქეთის კულტურის, პონტოსა და ტრაპიზონის იმპერიის მიღმა მდებარე პონტოს ალპების შესასწავლად. 

 


საკვანძო სიტყვები:ანტონი ბრაიერი, ბიზანტიური კვლევები კატეგორია: ქართველოლოგიური ქრონიკა ავტორები: Unknown Author


საერთაშორისო ქართველოლოგიური საზაფხულო სკოლა


ISS„საერთაშორისო ქართველოლოგიური საზაფხულო სკოლა“ არის სასწავლო-სამეცნიერო, კულტურულ-საგანმანათლებლო პროექტი, რომელსაც თსუ ქართველოლოგიური სკოლის ცენტრი 1995 წლიდან უწყვეტად ატარებს პროფ. ელგუჯა ხინთიბიძის ხელმძღვანელობითა და სხვადასხვა დონორი ორგანიზაციის ხელშეწყობით. "სკოლას" საკმაოდ ამბიციური მიზანი აქვს – ქართველოლოგთა რიგები უცხოელი მკვლევრების ახალი კადრით შეავსოს, დაეხმაროს მათ თანამედროვე ქართული ენის შესწავლაში, მისცეს ზოგადი წარმოდგენა ქართველოლოგიური მეცნიერებების სხვადასხვა დარგზე, გააცნოს ქართული კულტურა და თანამედროვე საქართველოს მეცნიერული, საგანმანათლებლო, კულტურული და სოციალური მიღწევები. 
სკოლის ფუნქციონირების 25-წლიანი გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ იგი უაღრესად პოპულარულია საერთაშორისო საგანმანათლებლო წრეებში. 

უკანასკნელი 3 წლის განმავლობაში უცხოელ სტუდენტთა და ახალგაზრდა მეცნიერებთან ერთად „სკოლის“ მონაწილეები იყვნენ ქართველი სტუდენტებიც. ეს ინოვაცია - საზაფხულო სკოლის მუშაობის პერიოდში უცხოელ და ქართველ სტუდენტთა და სკოლის ქართველ ახალგაზრდა თანამშრომელთა ერთად ყოფნა როგორც სამუშაო, ასევე დასვენების დღეებში: ერთად სადილი, ლანჩი, ერთად გართობა, კინო, თეატრი, კონცერტები, გამოფენები, ექსპედიციები და მოგზაურობები - უაღრესად მნიშვნელოვანი აღმოჩნდა ქართველ სტუდენტთა საერთაშორისო სასწავლო ცენტრებთან და ახალგაზრდა სამეცნიერო კადრებთან ინტეგრაციის თვალსაზრისით. 

 


საკვანძო სიტყვები:ქართველოლოგია, ქართული ენა, სეზონური სკოლა, საზაფხულო სკოლა კატეგორია: ქართველოლოგიური ქრონიკა ავტორები: სოფიო გულიაშვილი


მარჯორი უორდროპი და გურია

 

marსაქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ინგლი­­სელი ქალბატონია მარჯორი უორდროპი (1869-1909), რომელმაც ინგლისურად თარგმნა ქართული ეპი­კუ­რი პოე­მა ვეფხისტყაოსანი. მიუხედავად იმისა, რომ მარჯო­რი­სა და მისი ძმის, ინგლისელი დიპლომატის სერ ოლივერ უორდროპის ძეგლი თბილისში საქართველოს პარლამენ­ტის შენობასთან დგას, ინგლისში მის შესახებ ცოტას თუ სმე­­ნია. ეს სტატია აღწერს მის ვიზიტს 1895 წელს დასავლეთ საქართველოს ერთ-ერთ რეგიონში - გურიაში. სტატიაში განხი­ლუ­­ლია მარჯორი უორ­დრო­პის პირველი მოგზა­ურობა გუ­რიაში 1894-1895 წლებში, გამო­ყენე­­ბუ­ლია მასალები ბოდ­­­­­ლეს ბიბლი­ო­თეკაში და­ცუ­­­­ლი უორ­დრო­პების არქი­ვი­დან.

მარჯორი უორდროპი თავისი სიცოცხლის განმავ­ლო­­ბა­ში ორჯერ ეწვია საქართველოს. მისი პირველი ვიზი­ტი იყო 1894-95 წლებში. მოგზაურობა ინგლისიდან დედას­თან ერთად დაიწყო ჯერ მატარებლით, მერე გემით და 1894 წლის დეკემბერში ბათუმში ჩამოვიდა. მისი ძმა ოლი­ვე­რი ამ დროისათვის უკვე საქართველოში იყო. 

 


საკვანძო სიტყვები:მარჯორი უორდროპი, გურია, ოზურგეთი კატეგორია: ქართველოლოგიური ქრონიკა ავტორები: ანტონი სტობარტი


არნოლდ ლ. ზისერმანის წიგნი „ოცდახუთი წელი კავკასიაში - 1842-1867“

 

zisermanინგლისელი მკითხველი, რომელ­­­­­საც რუ­სე­ბისა და მუსულმანების 1820-1860 წლებ­ის ომების დროს კავკასიასა და საქარ­თველოში მიმ­­­­დი­ნარე მოვ­ლე­­ნები აინტერე­სებს, საკითხზე არსე­ბულ ინფორ­მაციას უთუოდ არასაკმა­რისად მიიჩ­­ნევს. ჯონ ბადელმა, მოშე გამმერმა და სამეულმა – ტომას სანდერ­სიმ, ერნესტ ტუკერმა და გარი ჰამბურგმა (იხილეთ ბიო­გრა­ფია) წარმოად­გინეს სამ­ხედ­რო ოპერაციებთან დაკავ­ში­­რე­ბული მნიშვნელოვანი ინ­ფორ­­­მაცია და ფასეული ამონაწერები მუჰამედ ტაჰირ ალ-ქარახის მუსლიმანური შეხედულე­ბებიდან. რამდე­ნიმე უფ­­როსი ოფიცერი, განსაკუთრებით გენერალი ტორნაუ და საველე მეთაური ვორონცოვი, ასევე ბარიატინსკი, წერდნენ მემუარებს ამ კონფლიქტებზე მაშინ, როცა ტოლსტოის მიერ შექმნილი ორი ცნობილი ნაწარმოები „კაზაკები“ და „ჰაჯი მურატი“ დიდი ოსტატობით წარმო­აჩენდა საომარ გარემოს, მის მონაწილეებსა და მოქმედების სცენებს.

საბოლოოდ ლესლი ბლანჩმა შამილისა და ამ ომის მნიშვნელოვანი მიმოხილვა გააკეთა თავის წიგნში „სამოთ­ხის ხმალი“. თუმცა ის, რაც ამ ნაშრომს აშკარად აკლია, არის ომის დროს მცხოვრებ მოქალაქეთა და სამხედრო პირთა ინგლისურად თარგმნილი ხანგრძლივი პერიოდის მომცველი მემუარები. ამგვა­რად, არსებობს დიდი იმედი იმისა, რომ არნოლდ ლ. ზისერმანის ინგლისური თარგ­მანები რუსულენოვანი წიგნისა „ოცდახუთი წელი კავკა­სიაში – 1842-1867“ უთუოდ წინგადადგმული ნაბიჯია.

 


საკვანძო სიტყვები:ზისერმანი, კავკასიის ისტორია, კატეგორია: ქართველოლოგიური ქრონიკა ავტორები: პიტერ სკინერი


ელგუჯა ხინთიბიძის მონოგრაფიის შესახებ (“Medieval Georgian Romance The Man in a Panther-Skin and Shakespeare’s Late Plays”, ამსტერდამი, 2018)

 

prez2018 წელს ამსტერდამში გამოიცა ელგუჯა ხინთიბიძის ინგლისურენოვანი მონოგრაფია, რომლის რეზიუმე-გამოხმაურება წარმოადგინა ანტონი ანდერსონმა. სწორედ მის რეზიუმეს გთავაზობთ ქართველოლოგის 27-ე ნომერში. ტ. ანდერსონი წერს: პროფესორ ელგუჯა ხინთიბიძის არაჩვეულებ­რივი კვლევა, პირ­ველ რიგში, ავლენს საოცარ კავ­შირს ელიზაბეტ დედოფლის­დრო­ინ­­დელ თეატრსა და დიდ ქარ­თულ ნაციონალურ, მე-12 საუ­კუნის ეპიკურ ნაწარმოებს – ვეფ­ხისტყაოსანს შორის. ეყრდნო­ბა რა ყველაზე ზუსტ ტექსტობ­რივ ანა­ლიზს, ის უტყუარად წარმოაჩენს ისეთ მნიშვნელოვან მსგავსებებს, როგორიცაა გარემო, თემა, სიუჟე­ტი, მოქმედება და პერსონაჟი - რაც უდავოდ სცდება არქე­ტიპების უბრალო დამთხვევას და ავლენს ქართული ეპიკის აშკარა ზეგავლენას შექსპირზე, ბომონტსა და ფლეტჩერზე (კერძოდ ციმბელინი, ფილასტერი, მეფე და არამეფე). 

 


საკვანძო სიტყვები:ვეფხისტყაოსანი, ინოვაცია, რუსთაველი კატეგორია: ქართველოლოგიური ქრონიკა ავტორები: ანტონი ანდერსონი