ქართველოლოგი

”ქართველოლოგი” ორენოვანი (ქართული და ინგლისური), რეცენზირებადი, პროფესიული და აკადემიური ჟურნალია. მოიცავს ქართველოლოგიური მეცნიერების ყველა სფეროს. ქართველოლოგიის დარგში მეცნიერული სიახლეების დანერგვასთან ერთად მიზნად ისახავს ქართველ მკვლევართა ნერკვევების პოპულარიზაციას საერთაშორისო დონეზე და საზღვარგარეთული ქართველოლოგიური მეცნიერების გავრცელებას ქართულ სამეცნიერო წრეებში.


ჟურნალი ”ქართველოლოგი” წელიწადში ორჯერ გამოდის როგორც ბეჭდური, ასევე ელექტრონული სახით. 1993-2009 წლებში იგი მხოლოდ ბეჭდურად გამოდიოდა (NN 1-15). გამომცემელია ”ქართველოლოგიური სკოლის ცენტრი” (თსუ), ფინანსური მხარდამჭერი - ”ქართველოლოგიური სკოლის ფონდი.” 2011-2013 წლებში ჟურნალი ფინანსდება შოთა რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდის გრანტით.





რუსთველური მხატვრული სახე შექსპირის ციმბელინში

 

შექსპირის ციმბელინში, რომლის ერთი უმნიშ­ვნე­ლო­ვანესი სიუჟეტური წყარო ვეფხისტყაოს­ნისეული ნეს­ტანისა და ტარიელის რომანია, შეინიშნება რუსთვე­ლუ­რი მხატვრული სახეების ტრანსფორმირებაც. კერძოდ, ნეს­ტანის ცნობილი მეტაფორული სიტყვები: „ტანი კალმად მაქვს, კალამი ნაღველსა ამონაწები“ ასევე მხატვრულ სახე­დაა გადატანილი შექსპირის მიერ. უცხოეთში გაძევე­ბული შეყვარებული ვაჟი მეფის ერთადერთ მემკვიდრე ქალს ევედ­რება, მისწეროს წერილი „თუნდაც მელანი ნაღ­ველით ნაკეთები იყოს“.

 


საკვანძო სიტყვები:რუსთველი, შექსპირი, „ ვეფხისტყაოსანი“, „ციმბელინი“. კატეგორია: ქართული ლიტერატურა ინგლისურ თარგმანებში ავტორები: ელგუჯა ხინთიბიძე
მარჯორი უორდროპი და გურია

 

marსაქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ინგლი­­სელი ქალბატონია მარჯორი უორდროპი (1869-1909), რომელმაც ინგლისურად თარგმნა ქართული ეპი­კუ­რი პოე­მა ვეფხისტყაოსანი. მიუხედავად იმისა, რომ მარჯო­რი­სა და მისი ძმის, ინგლისელი დიპლომატის სერ ოლივერ უორდროპის ძეგლი თბილისში საქართველოს პარლამენ­ტის შენობასთან დგას, ინგლისში მის შესახებ ცოტას თუ სმე­­ნია. ეს სტატია აღწერს მის ვიზიტს 1895 წელს დასავლეთ საქართველოს ერთ-ერთ რეგიონში - გურიაში. სტატიაში განხი­ლუ­­ლია მარჯორი უორ­დრო­პის პირველი მოგზა­ურობა გუ­რიაში 1894-1895 წლებში, გამო­ყენე­­ბუ­ლია მასალები ბოდ­­­­­ლეს ბიბლი­ო­თეკაში და­ცუ­­­­ლი უორ­დრო­პების არქი­ვი­დან.

მარჯორი უორდროპი თავისი სიცოცხლის განმავ­ლო­­ბა­ში ორჯერ ეწვია საქართველოს. მისი პირველი ვიზი­ტი იყო 1894-95 წლებში. მოგზაურობა ინგლისიდან დედას­თან ერთად დაიწყო ჯერ მატარებლით, მერე გემით და 1894 წლის დეკემბერში ბათუმში ჩამოვიდა. მისი ძმა ოლი­ვე­რი ამ დროისათვის უკვე საქართველოში იყო. 

 


საკვანძო სიტყვები:მარჯორი უორდროპი, გურია, ოზურგეთი კატეგორია: ქართველოლოგიური ქრონიკა ავტორები: ანტონი სტობარტი
არნოლდ ლ. ზისერმანის წიგნი „ოცდახუთი წელი კავკასიაში - 1842-1867“

 

zisermanინგლისელი მკითხველი, რომელ­­­­­საც რუ­სე­ბისა და მუსულმანების 1820-1860 წლებ­ის ომების დროს კავკასიასა და საქარ­თველოში მიმ­­­­დი­ნარე მოვ­ლე­­ნები აინტერე­სებს, საკითხზე არსე­ბულ ინფორ­მაციას უთუოდ არასაკმა­რისად მიიჩ­­ნევს. ჯონ ბადელმა, მოშე გამმერმა და სამეულმა – ტომას სანდერ­სიმ, ერნესტ ტუკერმა და გარი ჰამბურგმა (იხილეთ ბიო­გრა­ფია) წარმოად­გინეს სამ­ხედ­რო ოპერაციებთან დაკავ­ში­­რე­ბული მნიშვნელოვანი ინ­ფორ­­­მაცია და ფასეული ამონაწერები მუჰამედ ტაჰირ ალ-ქარახის მუსლიმანური შეხედულე­ბებიდან. რამდე­ნიმე უფ­­როსი ოფიცერი, განსაკუთრებით გენერალი ტორნაუ და საველე მეთაური ვორონცოვი, ასევე ბარიატინსკი, წერდნენ მემუარებს ამ კონფლიქტებზე მაშინ, როცა ტოლსტოის მიერ შექმნილი ორი ცნობილი ნაწარმოები „კაზაკები“ და „ჰაჯი მურატი“ დიდი ოსტატობით წარმო­აჩენდა საომარ გარემოს, მის მონაწილეებსა და მოქმედების სცენებს.

საბოლოოდ ლესლი ბლანჩმა შამილისა და ამ ომის მნიშვნელოვანი მიმოხილვა გააკეთა თავის წიგნში „სამოთ­ხის ხმალი“. თუმცა ის, რაც ამ ნაშრომს აშკარად აკლია, არის ომის დროს მცხოვრებ მოქალაქეთა და სამხედრო პირთა ინგლისურად თარგმნილი ხანგრძლივი პერიოდის მომცველი მემუარები. ამგვა­რად, არსებობს დიდი იმედი იმისა, რომ არნოლდ ლ. ზისერმანის ინგლისური თარგ­მანები რუსულენოვანი წიგნისა „ოცდახუთი წელი კავკა­სიაში – 1842-1867“ უთუოდ წინგადადგმული ნაბიჯია.

 


საკვანძო სიტყვები:ზისერმანი, კავკასიის ისტორია, კატეგორია: ქართველოლოგიური ქრონიკა ავტორები: პიტერ სკინერი
ელგუჯა ხინთიბიძის მონოგრაფიის შესახებ (“Medieval Georgian Romance The Man in a Panther-Skin and Shakespeare’s Late Plays”, ამსტერდამი, 2018)

 

prez2018 წელს ამსტერდამში გამოიცა ელგუჯა ხინთიბიძის ინგლისურენოვანი მონოგრაფია, რომლის რეზიუმე-გამოხმაურება წარმოადგინა ანტონი ანდერსონმა. სწორედ მის რეზიუმეს გთავაზობთ ქართველოლოგის 27-ე ნომერში. ტ. ანდერსონი წერს: პროფესორ ელგუჯა ხინთიბიძის არაჩვეულებ­რივი კვლევა, პირ­ველ რიგში, ავლენს საოცარ კავ­შირს ელიზაბეტ დედოფლის­დრო­ინ­­დელ თეატრსა და დიდ ქარ­თულ ნაციონალურ, მე-12 საუ­კუნის ეპიკურ ნაწარმოებს – ვეფ­ხისტყაოსანს შორის. ეყრდნო­ბა რა ყველაზე ზუსტ ტექსტობ­რივ ანა­ლიზს, ის უტყუარად წარმოაჩენს ისეთ მნიშვნელოვან მსგავსებებს, როგორიცაა გარემო, თემა, სიუჟე­ტი, მოქმედება და პერსონაჟი - რაც უდავოდ სცდება არქე­ტიპების უბრალო დამთხვევას და ავლენს ქართული ეპიკის აშკარა ზეგავლენას შექსპირზე, ბომონტსა და ფლეტჩერზე (კერძოდ ციმბელინი, ფილასტერი, მეფე და არამეფე). 

 


საკვანძო სიტყვები:ვეფხისტყაოსანი, ინოვაცია, რუსთაველი კატეგორია: ქართველოლოგიური ქრონიკა ავტორები: ანტონი ანდერსონი
რუსთველის უცნობი ლექსის საიდუმლო

 

tuseniჟურნალის წინამდებარე ნო­მერ­ში ვაქვეყნებთ რუსთვე­­ლი­­სე­ულად მიჩნეული ერთი უცნობი ლექსის ფრანგულ თარგმანს და ამ ფრან­გული დედნიდან შესრულე­ბულ ქართულ თარგმანებს. ფრან­გუ­ლი თარგ­მა­ნით გამო­ქვეყ­ნე­ბულმა ამ ლექსმა XX ს-ის ქართულ სამეცნი­ერო წრეებსა და პრესაში დიდი აზრთა სხვადა­სხვაობა გა­მოიწ­ვია.

1942 წელს მარსელში გამო­იცა არაბულიდან ფრანგუ­ლად თარგმნილი ლექსების კრებუ­ლი, სათაუ­რით – „სიყ­ვარულისა და ომის ისლამური სიმღერები“. მთარ­გმნელი და გამომცემელი – ფრანც ტუსენი. კრებულში შეტანილია პროზაულად თარგმნილი არაბული, სპარსული, ავღანური, ბელუჯის­ტანური, ალტაური, თურქული, ეგვიპ­ტური, მაროკოული, ჰოგარული, ჩერქე­ზული და მათ შორის ქართული ლექსები, ქვესათაურით – Géorgie. ქართული განყოფილება წარმოდგენილია ოთხი ლექსით: თავად ზუმელის ვარდი, შავთელის დაბრკოლება, რუსთველის ვეფხისტყავი და ანონიმის ღამე. ამ ლექსთაგან არც ერთი არაა ცნობილი ქართული წყაროებით, ავტორთაგან ცნობი­ლია რუსთველი და შავთელი, თუმცა მათი სახელები ფრან­გულ კრებულში თავისებური ტრანსკრიპციითაა – Chavtali, Roustoual. ცნობა ამ კრებულის შესახებ ქართულ პრესაში გასული საუკუნის 40-იანი წლების ბოლოს გამოქვეყნდა და აზრთა სხვადას­ხვაობა პუბლიკაციისეული ფაქტების ჭეშმარი­ტე­ბის თაობაზე დღემდე არსებობს. 

 


საკვანძო სიტყვები:რუსთაველი, ვეფხისტყაოსანი, ტუსენი, ვეფხის ტყავი კატეგორია: ქართული ლიტერატურა ინგლისურ თარგმანებში ავტორები: ელგუჯა ხინთიბიძე