ნაშრომის მიზანია, ერთმანეთს შეუდაროს და შეუპრისპიროს ქართული ენის ქცევის გრამატიკული კატეგორია და შუმერულ ენაში ე. წ. „საუღლებელი პრეფიქსებით“ გამოხატული გრამატიკული მნიშვნელობები როგორც მორფოლოგიური, ასევე სინტაქსური და სემანტიკური თვალსაზრისით.

თეორიული ანალიზი და აღწერა დაფუძნებულია როგორც ფუნქციონალისტური მიმდინარეობების – დამოკიდებულებათა გრამატიკა, როლურ-რეფერენციული გრამატიკა, ფუნქციური ტიპოლოგია და ენათმეცნიერების საბაზისო თეორია, ასევე არატრანსფომრაციული გენერატივისტული მიმდინარეობების ძირითად დებულებებზე, მაგრამ დასკვნა და შედეგების განზოგადება ძირითადად გამიზნულია ფუნქციური ტიპოლოგიისათვის.

ზოგიერთი ზემოდასახეულებული თეორიისათვის აუცილებელია ტრადიციული სინტაქსური ფუნქციების (ქვემდებარის, პირდაპირი და ირიბი დამატებების და ა. შ.) გამორკვევა არა მარტო მორფოლოგიური მარკირების მიხედვით (პირის, რიცხვისა და სქესის/კლასის გამომხატველი მაჩვენებლები ზმნაში, ბრუნვის მაჩვენებელი სახელურ ფრაზაში და ა. შ.), არამედ სინტაქსური ქცევითი მახასიათებლებით (code and behavioural properties), მაგრამ სტატიის მიზნიდან გამომდინარე, შესაძლებელია თავი ავარიდოთ სინტაქსური ფუნქციების გამორკვევას და შუმეროლოგიური ტრადიციის გათვალისწინებთი დადგენილად მივიჩნიოთ სემანტიკური როლებისა და სინტაქსური ფუნქციების შესატყვისობა პროტოტიპურ შემთხვევებში. ორვალენტიანი გარდამავალი ზმნა (მაგ., „კლავს“) აგენსსა და პაციენსს სინტაქსურად გამოხატავს, შესაბამისად, ქვემდებარისა და პირდაპირი დამატების საშუალებით, სამვალენტიანი გარდამავალი ზმნა (მაგ., „მიცემა“) – აგენსს, თემასა და რეციპიენტს, შესაბამისად, ქვემდებარის, პირდაპირი დამატებისა და ირიბი დამატების სახით, ერთვალენტიანი გარდაუვალი ზმნა (მაგ., „სვლა“) მასთან დაკავშირებულ ერთადერთ სემანტიკურ როლს გამოხატავს ქვემდებარის სახით. მიუხედავად ამისა, შესაბამის ადგილებში წარმოვადგენთ თან მივუთითებთ როგორც თანამედროვე, ასევე ტრადიციულ შუმეროლოგიურ და ქართველოლოგიურ გრამატიკულ ლიტერატურას.

1999 წელს პარიზში გამოცემულ რუსულენოვან ჟურნალ „სიმბოლოს“ (Символ) 42-ე ნომერში გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრების ახალი რუსული თარგმანი გამოქვეყნდა, რომლის ავტორი ლატვიაში მოღვაწე ქართველი, დეკანოზი იოსებ ზეთეიშვილი, გახლავთ. იმავე „სიმბოლოს“ სხვადასხვა ნომერში სხვადასხვა დროს მისივე თარგმნილი გიორგი მთაწმინდელის „იოანე და ეფთვიმე ათონელების ცხოვრება”, გიორგი მცირის „გიორგი მთაწმინდელის ცხოვრება“, „ევსტათი მცხეთელის წამება“, „აბო თბილელის წამება“, „შუშანიკის წამება“, დავით აღმაშენებლის „გალობანი სინანულისანი“, ჟამთააღმწერლის ისტორია და სხვ. თხზულებები დაიბეჭდა.

გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრების რუსული თარგმანი ქართული ტექსტის პირველ გამოცემასაც ახლდა და ის თხზულების პირველმა გამომცემელმა შეასრულა. წინამდებარე სტატია ამ ორი თარგმანის ერთგვარი შეპირისპირების მცდელობაა იმის წარმოსაჩენად, თუ რამდენად განსხვავებული შეიძლება იყოს თარგმანის პროცესისთვის არჩეული მეთოდი; მოთხოვნები, რომლებსაც მთარგმნელი საკუთარ ნაშრომს უყენებს; ან რა არის თითოეული თარგმანის სპეციფიკა და როგორია თითოეულის მიმართება დედანთან.

წინამდებარე სტატიაში განხილულია ზემო სვანეთის ლატალის მაცხვარიშის მთავარანგელოზთა ეკლესიის ფრესკული მხატვრობა და მისი იდეურ-თეოლოგიური საზრისი. ამ მოხატულობაში საუფლო ციკლის მომცველ სცენათა იკონოგრაფია, მათი კომპოზიციური სტრუქტურა, შესამჩნევად გართულებულია. ეს სიუჟეტები არ არის განლაგებული ისტორიული ან ქრონოლოგიური თანმიმდევრობით. აქ ოსტატი მიმართავს განსხვავებულ იკონოგრაფიულ სქემებს. აღდგომისა და მსხვერპლის იდეები, რომლებიც საკურთხევლისა და დასავლეთი კედლის დეკორშია წარმოჩენილი, ეკლესიის გრძივ კედლებზე ვითარდება. სხვადასხვა რეგისტრში განთავსებული სცენები იდეურად ერთმანეთს ეხმიანება და კამარაში ქრისტეს დიდების ხატად იქცევა. განსაზღვრული მონაკვეთები წარმოგვიდგენს თეოლოგიური იდეით გაერთიანებულ, აზრობრივად ერთმანეთთან დაკავშირებულ სცენებს, რითაც ცხადად იკვეთება შინაარსობრივად განსხვავებულ სცენებში დატეული ღრმა თეოლოგიური იდეები: წინასწარუწყება, გამოცხადება, მსხვერპლი, აღდგომა და ხსნა. ხდება იდეური მახვილების გადანაწილება კედელ-კამარაზე. უფლის განკაცების წინასწარუწყება, განკაცება, მისი ამქვეყნიური მეუფება, დიდება (“ხარება,” “შობა”), მაცხოვრის ღვთაებრივი ბუნების გამოჩინება (“მირქმა,” “ფერისცვალება,” “ლაზარეს აღდგინება,” “სულიწმინდის მოფენა,” “ღვთისმშობლის მიძინება”), მისი მსხვერპლი (“ჯვარცმა”), აღდგომა – დიდებით მოსვლა, “ჯოჯოხეთით წარმოტყვევნა,” “ძველი დღეთა” - მოხატულობის მთელი ანსამბლი სულის ხსნისთვის მეოხებას და აღდგომის იდეას უკავშირდება.

სტატიაში განხილულია სახარებისეული სიტყვების „მკალი“ და „თაფლი ველურის“ მნიშვნელობა, რითაც იკვებებოდა იოვანე ნათლისმცემელი, რადგან ამ სიტყვების სხვადასხვა განმარტებაა წმ. მამების ნაწერებში. სულხან- საბა ორბელიანიც თავისი ლექსიკონის ერთ-ერთ რედაქციაში წერდა, რომ მკალი იყო „მწუერვალი მდელოთა“, მაგრამ შემდეგ შეცვალა ეს განმარტება: „ნათლისცემელი რომელ მკალსა ჭამდა, რომელიმე იტყვიან, მწვერვალთა მდელოთასა ჭამდაო, მაგრამ ტყუილია, მართალი მკალი იყო (იგულისხმება კალია-მწერი, მ. ბ.), რომელსაც არაბნი დღესაც ჭამენ.“   „თაფლი ველური“ კი ასე აქვს განმარტებული: „ესე არს ხე, რომელსა ლათინურად ჰქვიან ერიკა, ურთხლსა ჰგავს. მისის ხილისა და ხისაგან თაფლივით ჩამოეწვეთების, ვიეთნი მანანადაც უხმობენ. იგი არს თაფლი ველური“. სახარებაშიც იოვანე ნათლისმცემელზე  ამბობს იესო, რომ „არც ჭამდა და არც სვამდა“, ჩვენ ვიზიარებთ  მოსაზრებას, რომ წინამორბედის საკვები იყო მცენარეული და მოგვყავს (ადრეული საუკუნეებიდან მოყოლებული) ბერძენ  ავტორთა და ქართველ მთარგმნელთა განმარტებანი „მკალსა და ველურ თაფლზე“, ასევე თანამედროვე მეცნიერთა და მკვლევართა  მოსაზრებები, რომელთაგან ზოგი მცენარეულ საკვებად აღიქვამს „მკალს და ველურ თაფლს“, ზოგი კი ამტკიცებს, რომ ნათლისმცემელი კალიით (მწერი) და ველური ფუტკრების თაფლით იკვებებოდა.

სტატიაში მსჯელობაა ილია ჭავჭავაძის „მგზავ­რის წერილების“ გეოპოეტურ სტრატე­გიაზე. თხზუ­ლე­ბაში ილია ქართველი რომანტიკოსის გრიგოლ ორბელიანის პოე­მებს ციტირებს. არსებული კვლევების თანახმად, ქართულ რომანტიკულ ლიტერატურაში სამი სტრატეგია შეინიშნება, რომლებშიც რუსეთის კოლონია­ლიზ­­მისადმი განსხვავე­ბუ­ლი დამოკიდებუ­ლება ჩანს. ამ სტრატეგიების გათვალის­წი­­ნებით იმის თქმა შეგვიძლია, რომ მწერალი ასეთ გან­სხვა­ვებებს ამჩნევს და თავისი გეოპოეტიკური შეხედუ­ლე­ბის გამოხატვისთვის იყენებს: „საღამო გამოსალ­მებისა“ ირო­­ნიუ­ლადაა მოხმობილი, რადგანაც ლექსი ეკუთვნის სტრა­ტე­გიების პირველ ტიპს, რომელიც ჩრდი­ლოეთ კავკა­სიაში მიმდინარე რუსეთის კოლონია­ლიზაციის პროცესში ქართ­ველი რომანტიკოსების მონა­წილეობას გულისხმობს; მეო­რე მხრივ, იგი ორბელი­ანის „სადღეგ­რძელოს“ ირონი­ული განზ­რახვის გარეშე ციტი­რებს, რადგან პოემა საქართ­ველოს ისტორიის ხოტბას წარმოადგენს. მაშასადამე, შეიძ­ლება ითქვას, რომ ილია რომანტი­კო­სების ეროვნულ თვით­შეგ­ნებას სტრატეგიულად გარდაქ­მნის და თავისი ნა­წარ­­მოე­ბისა და მოღვაწეობის წყაროდ იყენებს.